Polska ma fatalne statystyki dotyczące czytelnictwa. Na szczęście mamy taką na przykład Igę Świątek, która rzuca właśnie wyzwanie czytelnicze, nie tylko naszym rodakom. Bill Gates czyta 50 książek rocznie, ona zachęca do przeczytania 12. Jest się o co bić, bo 62% Polaków nie przeczytało w ciągu roku żadnej książki! – podaje Biblioteka Narodowa. Dowiedz się, dlaczego czytają milionerzy i poznaj kilkanaście niebanalnych powodów, dla których warto zanurzyć się w lekturze. Badania czytelnicze odpowiedzą także na pytanie, dlaczego faktycznie czytają Polacy (jeśli już to robią).
Polskie statystyki nt. czytelnictwa są tak fatalne, że aż wstyd je przytaczać
„W marcu 2022 roku na pytanie o lekturę co najmniej jednej książki w ciągu 12 miesięcy poprzedzających badanie twierdząco odpowiedziało 38% respondentów” – donosi najnowszy raport Biblioteki Narodowej[1]. Duża kropka i duże zaległości w stosunku do takiego na przykład przeciętnego Amerykanina, w 2021 roku tylko 17% społeczeństwa USA nie przeczytało żadnej książki (dane Gallupa’a[2]).
Nie chodzi tylko o książki. „Jedna piąta Polaków powyżej 15. roku życia znajduje się poza kulturą pisma: nie tylko nie czytają oni regularnie dłuższych tekstów, ale także nie sięgają do książek ani gazet choćby raz do roku” – donosił raport Biblioteki Narodowej z 2014 roku (s.31)[3]…I tu pojawia się Iga Świątek ze swoim wyzwaniem: „Czytaj z Igą w 2023 roku. 12 książek lub więcej. Czytajmy razem!”[4]. Najwybitniejsza polska tenisistka przodująca w światowych rankingach (aktualna liderka rankingu WTA) chwali się, że w zeszłym roku przeczytała aż 20 książek, mówi, że czytanie pomaga jej zachować balans między pracą, a życiem osobistym. Mało tego, zwierza się, …że lubi grube książki, a w zeszłym roku wciągnęła ją klasyka, bo „Przeminęło z wiatrem”. Chce się podzielić ze swoimi fanami swoim hobby i fotografuje się na plaży uśmiechnięta …i z czytnikiem e-booków. 20 książek – to grubo ponad polską średnią! Uwaga, Bill Gates czyta 50 książek rocznie![5] Elon Musk czyta dziennie przez 4-6 godzin, Warren Buffett – 500-600 stron dziennie[6]. A ty?
Dowiedz się więc, dlaczego warto czytać książki!
- Dzięki lekturze rozwijasz się, uczysz, zdobywasz nowe wiadomości – radzi Bill Gates
„Czytanie jest wciąż główną drogą, na której uczę się nowych rzeczy i jednocześnie testuję moje rozumienie” – zwierzył się Bill Gates[7]. Orientacja w świecie sprawia także, że jesteś lepiej przygotowany do żeglowania na swoim własnym morzu. Musisz tylko świadomie dobierać lekturę. Nie każdy romans czy thriller będzie tu przewodnikiem. Zerknij więc, jakie książki czyta np. Bill Gates[8].
2. To nawyk milionerów! Ludzie sukcesu, bogaci i liderzy stawiają na czytanie.
Jak donosił Bussiness Insider[9], Thomas C. Corley spędził 5 lat na studiowaniu życia 177 milionerów, którzy sami doszli do takiego majątku. Ich nawyki, które pomogły im osiągnąć sukces nazwał „nawykami bogaczy”. Na liście złożonej z 17 punktów znalazł się także i ten: ustawiczne czytanie.
„88% bogatych ludzi przeznacza 30 minut dziennie na samoedukację, czytanie o samodoskonaleniu”[10]. Zazwyczaj nie czytają dla rozrywki. Przedkładają nad rozrywkę właśnie edukację. Preferują biografie ludzi sukcesu, poradniki i książki nt rozwoju osobistego oraz książki historyczne.
W Polsce czytelnictwo także jest związane ze stanem majątkowym. Więcej czytają ci, którym na wszystko starcza. „Książki najczęściej kupują czytelnicy lubiący czytać (87%), z wyższym wykształceniem (60%), lepiej oceniający swoją sytuację materialną, a także mający już w domu spore księgozbiory, liczące więcej niż 100 woluminów – donosi raport Biblioteki Narodowej (dane z 2020, s.11)[11].
3. Czytanie pozwala zachować psychiczną równowagę w świecie pełnym wyzwań.
Nie tylko Iga Świątek odkryła, że czytanie pozwala zachować zdrowy balans między pracą a życiem prywatnym.
Służba zdrowia publicznego w Anglii w czasach covidowego lockdownu zalecała relaks, ale i skupianie się na aktywnościach, które odciągają nas od zamartwiania się oraz pobudzają mózg i utrzymują go w stanie aktywności. „Czytaj, pisz, graj w gry, rozwiązuj krzyżówki, sudoku, układanki, rysuj lub maluj – cokolwiek sprawdza się w twoim przypadku”[12]
Idąc za tą radą Brytyjczycy sięgnęli po czytanie i w tym czasie czytelnictwo w zakresie majsterkowania wzrosło o 66%, nt domu i jego renowacji (+14%), ogrodnictwa (+13%), nt jedzenia i żywności (+25%) i innych hobby (+15%)[13].
4. Czytanie rozwija wyobraźnię.
„Czytanie książki to jak dotarcie do nowego świata – takiego, w którym twoja wyobraźnia ma dziką swobodę ze wszystkimi możliwościami, które oferuje słowo pisane” – zachęca …Eurostat, który zna się na faktach i liczbach[14].
5. Czytanie zapobiega starzeniu się mózgu i neuropatologii.
Badania naukowe Roberta S. Wilsona na ten temat zostały opublikowane w amerykańskim czasopiśmie naukowym „Neurologia” w 2013 roku[15]. Autor przebadał 294 osoby, które przez blisko 6 lat były poddawane testom poznawczym, a po śmierci zostały przebadane neuropatologicznie ich mózgi. Sprawdzano m.in. wpływ czytania książek, odwiedzania biblioteki i pisania listów, ale także czytania lustrzanych słów, rozszyfrowywania alfabetu Morse’a, czy nauki nowych nazw kolorów.
„Częstsza aktywność poznawcza w ciągu całego życia ma związek z wolniejszym spadkiem funkcji poznawczych w późnym okresie życia, który jest niezależny od powszechnych stanów neuropatologicznych (…) aktywność poznawcza w jakiś sposób pomaga opóźnić poznawcze konsekwencje zmian neuropatologicznych” – czytamy w podsumowaniu badań.
Tymczasem w Polsce im starsi badani, tym mniej osób deklarujących lekturę – donosi Biblioteka Narodowa[16].
6. Czytanie rozwija koncentrację i wzbogaca słownictwo.
Książka „30 days to more powerful vocabulary” W. Funka i N. Lewisa odnotowuje, że “ograniczone słownictwo to ograniczony sukces. Najłatwiejsza i najszybsza droga, aby iść do przodu to świadomie budować swoją znajomość nowych słów” – czytamy we wstępie. Zazwyczaj poziom znajomości słownictwa zatrzymuje się gdzieś na przełomie 20-30-latka. W uzasadnieniu takiego podejścia do sukcesu powołują się na test słownikowy dr Johnsona O-Connora, któremu poddał on kandydatów na dyrektorów w branży przemysłowej. Pięć lat później, każdy z nich, który otrzymał wynik ponad 90% zajmował zarządczą pozycję, ale nikt z osób, które miały wynik poniżej 25% nie osiągnął kierowniczego stanowiska.
7. Książki rozwijają w nas empatię, przyjmowanie cudzego punktu widzenia i wspomagają rozwój zwłaszcza dzieci.
Czytanie zaledwie 6 minut w ciągu dnia, czyni dużą różnicę w rozwoju twojego dziecka i wpływa na to czy z sukcesem zakończy kolejne stopnie edukacji – donosi strona Renaissance[17]. To wnioski z badania obejmującego prawie 9,9 miliona uczniów w ponad 30 000 szkół w Stanach Zjednoczonych w roku szkolnym 2015–2016. Znajdziesz te 6 minut?
8. Czytanie książek wzmacnia nasze przyjaźnie i więzi z innymi
Być może nie jest to aż tak oczywiste, ale zasadniczą ścieżką dowiadywania się o nowych książkach wartych przeczytania są…nasi znajomi i rodzina. Dzięki książkom stajesz się bardziej uspołeczniony. Dane Biblioteki Narodowej z lat 2019-2022 wskazują[18], że choć najczęstszym źródłem zapoznawania się z nowymi lekturami są osobiste zakupy, to na drugim miejscu znajduje się pożyczanie książek od rodziny i znajomych. Na czwartym miejscu plasuje się pożyczanie z biblioteki publicznej, a biblioteki są wciąż w polskiej rzeczywistości, zwłaszcza a małych miejscowościach, centrami kultury, gdzie kwitnie bogate życie (spotkania autorskie, odczyty, akcje społeczne). Nie mówiąc o tym, że to tu można spotkać sąsiadów i znajomych. Książką można zabłysnąć na towarzyskim zebraniu, przeczytana książka stanowi dobry temat nawet do nieklejącej się rozmowy.
9. Czytanie ćwiczy koncentrację i uważność.
Koncentracja uwagi. „Problemy z jej utrzymaniem ma coraz więcej dzieci” – podaje strona SWPS[19]. „Trwa walka o koncentrację dziecka – w zakątkach gabinetów terapeutycznych, domu, przy biurku, na placach zabaw”. Duża przerzutność uwagi związana np. z przeglądaniem mediów społecznościowych oraz kultura instant: dużo, szybko, płytko także nie służą pogłębionym studiom i wyrabianiu umiejętności koncentracji i odporności na nudę. A co by było, gdyby jadąc do szkoły, czy pracy zamiast przeglądać informacje w Internecie, np. w swoim smartfonie czytalibyśmy?
„Naukowcy z Niemiec zaobserwowali u osób uzależnionych od telefonów ubytek w istocie szarej mózgu. Badania rezonansem magnetycznym wykazały u nich również obniżoną aktywność w wybranych rejonach mózgu. Podobne zmiany zaobserwowano w mózgach osób uzależnionych od narkotyków”. Z danych wynika, że 86,6% dzieci w wieku 7-8 lat ma swoje telefony i regularnie z nich korzysta . 92,4% z nich ma dostęp do Internetu – podaje portal Uzależnienia behawioralne[20].
10. Czytanie pozwala sobie wyrobić własne zdanie. Książka to atrybut inteligenta i high class.
Książka ładnie wygląda na półce. Wiedzą o tym, nie tylko w klubokawiarniach, gdzie nieodłącznym elementem wystroju wnętrza jest dziś półka z książkami. Książka jest fancy, „powiedz mi, jaką książkę przeczytałeś, a powiem ci kim jesteś” – mówimy. Inteligent ma ulubiony gatunek książki i ulubioną bibliotekę, potrafi porozmawiać o ostatnio przeczytanych lekturach i zachwalać je innym. Nie da się jednak nawigować skutecznie w zmieniającej się rzeczywistości, nie znając jej prawideł. Kultura instant (brak kategoryzacji, brak systematyzacji), kultura krótkich newsów i main streamu to za mało, trzeba sięgnąć na wyższą półkę, np. po szersze i głębsze opracowania, nawet jeśli wyłuskamy z nich jedno, dwa zdania, ale zdania kluczowe. Przy okazji polecamy naszą „wyższa półkę” na portalu Afirmacja – czyli Raporty i Analizy.
11. Książka to przestrzeń naszej tożsamości i element łączący pokolenia.
Jeśli lepiej poznasz historię swojego kraju, przeczytasz biografię patrona swojej ulicy, poznasz czołowych pisarzy – rodaków będziesz bardziej czuł się „stąd”. Lektury z namysłem, które mówią o poświęceniu minionych pokoleń – wzbudzają patriotyzm. Ci, którzy już odeszli, nadal żyją w książkach. To tu wciąż możesz ich spotkać.
12. Czytanie książki to relaks
To może powód dla niektórych najważniejszy. Tak, czytanie przynosi odpoczynek i pozwala oderwać się od rzeczywistości. Czytanie wciąga, że zapominasz o całym Bożym świecie. Jeśli za oknem pada deszcz, a ty leżysz właśnie pod ciepłym, miłym w dotyku kocem i rozkoszujesz się aromatyczną herbatą, takie czytanie smakuje najbardziej. Warto spróbować!
Dlaczego czytają Polacy?
„Co cenimy w książkach? Poprosiliśmy badanych o charakterystykę dobrej książki. Do wyboru mieli dwanaście cech: „Pozwala oderwać się od rzeczywistości i zapomnieć o reszcie świata”,- „Pozwala przeżywać silne emocje i odczuwać je razem z jej bohaterami”,- „Można się z niej dowiedzieć lub nauczyć czegoś nowego”,- „Szybko i łatwo się ją czyta”,- „Jej czytanie przynosi jakiś konkretny pożytek”,- „Mówi coś o prawdziwym życiu”,- „Wymaga od czytelnika myślenia w czasie lektury”,- „Zdobyła dużo nagród i uznanie krytyków literackich”,- „Można o niej porozmawiać w gronie znajomych i rodziny”,- „Wszystko szczęśliwie się w niej kończy”,- „Ładnie wygląda na półce”,- „Dużo kosztuje”.-” Odpowiedzi na to badanie Biblioteki Narodowej (Stan czytelnictwa w Polsce w 2014 roku, s.35-37)[21] wyłoniły trzy grupy, które odbywają swoją, jakże różną podróż z książką.
Wakacyjna podróż z książką
„Pierwszą grupę (38% badanych) stanowią respondenci, którzy do jej najważniejszych właściwości zaliczali możliwość oderwania się od rzeczywistości i przeżywania silnych emocji wraz z bohaterami.”
Podróż w interesach
„Na drugą grupę (37%) składają się badani nastawieni poznawczo i pragmatycznie. W książkach cenią oni przede wszystkim możliwość wyniesienia z lektury nowej wiedzy i konkretnego pożytku (…) Są gotowi penetrować rzeczywistość opisywaną na papierze, lecz chcą coś z tego mieć w świecie, w którym mieszkają”.
Podróż różnorodna
Tu znajdują się respondenci (25%), którzy kierują się różnorodnymi motywacjami.
„Respondenci ci nie wydają się przygotowywać do drogi – zależy im raczej na tym, by lektura niewiele ich kosztowała. Oddanie inicjatywy w ferowaniu wyroków o jej wartości, sugeruje również, że książka nie powinna być czymś, co jakoś wiąże się z tożsamością. Powinna być raczej jak nieuciążliwy sąsiad lub gość, który wpada rzadko i tylko z przelotną wizytą”.
Niezależnie od motywów, którym kierujesz się sięgając po książkę i niezależnie od tego, czy będzie to 50 książek w roku, jak u Billa Gatesa, czy 12 – jak u Izy Świątek – zacznij czytać i podaruj sobie chwile relaksu i wolności, której być może dawno (albo jeszcze) nie znałeś.
[1] https://www.bn.org.pl/download/document/1650570549.pdf
[2] https://news.gallup.com/poll/388541/americans-reading-fewer-books-past.aspx
[3] https://www.bn.org.pl/download/document/1535442893.pdf
[4] https://igaswiatek.pl/
[5] https://basmo.app/reading-statistics/
[6] https://basmo.app/books-successful-people-read/
[7] https://basmo.app/reading-statistics/
[8] https://basmo.app/discover/books-recommended-by-bill-gates/
[9] https://www.businessinsider.com/personal-finance/good-habits-of-self-made-millionaires?r=US&IR=T#1-they-read-consistently-1
[10] https://basmo.app/reading-statistics/
[11] https://www.bn.org.pl/download/document/1621420376.pdf
[12] https://www.gov.uk/government/publications/covid-19-guidance-for-the-public-on-mental-health-and-wellbeing/guidance-for-the-public-on-the-mental-health-and-wellbeing-aspects-of-coronavirus-covid-19
[13] https://whatsnewinpublishing.com/a-sharp-rise-in-readership-shift-in-reading-trends-across-europe-during-the-coronavirus-lockdown/
[14] https://ec.europa.eu/eurostat/en/web/products-eurostat-news/-/edn-20210809-1
[15] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3772831/
[16] https://www.bn.org.pl/download/document/1650570549.pdf
[17] https://www.renaissance.com/2018/01/17/blog-6-more-minutes-struggling-readers-reading-practice-growth/
[18] https://www.bn.org.pl/download/document/1650570549.pdf
[19] https://swps.pl/jakub-kus/55-nauka/blog-naukowy/16820-co-wplywa-na-koncentracje-u-dziecka
[20] https://www.uzaleznieniabehawioralne.pl/raporty-z-badan/siecioholizm-raporty-z-badan/fonoholizm-powoduje-zmiany-w-mozgu-podobne-do-narkotykow-wyniki-badan/
[21] https://www.bn.org.pl/download/document/1535442893.pdf