Aż trudno uwierzyć, że Instytut Pamięci Narodowej ma na swoim koncie już 22 gry planszowe dla całej rodziny! Stanowią one znakomitą okazję do dobrej i pożytecznej rozrywki oraz edukacji historycznej. Ale oferta IPN-u jest znacznie bogatsza niż tylko patriotyczne planszówki.
Od niedawna dostępna jest nowa, ekscytująca gra komputerowa z czasów wojny polsko-bolszewickiej z zagadkami kryptologicznymi pt. „Gra szyfrów”. Funkcjonuje także olimpiada gier planszowych, dział nowych technologii, gry on-line, pomoce dla najmłodszych. Zachęcają gry strategiczne, puzzle lub memo. Wykorzystywano nawet formułę komiksu. Każdy znajdzie więc tu coś dla siebie.
Do wyboru mamy realia historyczne nawiązujące do odzyskiwania przez Polskę niepodległości, bitwy warszawskiej, wiele epizodów z czasów II wojny światowej czy kryzys lat 80-tych oraz projekty przekrojowe. Wszystkie gry wykonano z dużym pietyzmem historycznym i dbałością o estetykę. Gry opisane na stronie IPN są do nabycia w punktach IPN lub w sklepie ipn.poczytaj.pl oraz w popularnych sklepach z tego typu ofertą. To znakomita propozycja na wychowanie do patriotyzmu czy pomysł na wartościowy prezent dla małych i dużych. Pomocne linki do śledzenia nowości znajdują się na końcu artykułu.
CZYTAJ TAKŻE: Uratuj dziecko przed cyberintruzami! Zagrajcie razem w tę grę
Planszówki patriotyczne IPN: Zaczęło się od sukcesu
Jedna z pierwszych planszówek IPN pt. „Kolejka” szybko okazała się ogromnym sukcesem. Jako pierwsza w historii polska gra planszowa zdobyła prestiżowy tytuł „Gra Roku 2012” przyznawany przez „GamesFanatic.pl”. Z humorem wprowadza ona w klimat lat 80-tych: wiecznych tytułowych kolejek, pustych półek, przepychanek, bazarów, luksusowych wówczas produktów jak papier toaletowy, buty „Relaks” czy herbata „Popularna”. No i mamy oczywiście ocet, którego wówczas akurat nie brakowało.
Gra zaznajamia młodzież z typowymi wówczas zjawiskami, jak spekulanci, listy kolejkowe, remanent, towar spod lady” czy hasłem, którego nikt wówczas nie chciał usłyszeć: „Pan tu nie stał”. Nostalgia dla starszego pokolenia gwarantowana, a dla młodszych świetna zabawa. Dodajmy do tego wyszukaną oprawę graficzną połączoną z satyrycznymi rysunkami/zdjęciami i nieśmiertelny szary papier plus sznurek jako imitację opakowania. W podobnym klimacie utrzymane są „Ogonek” (dodatek do „Kolejki”) czy „Reglamentacja”. Gra ta przybliża mordęgę systemu kartkowego, gdy podstawowych towarów było w Polsce tak mało, że trzeba je było narodowi wydzielać.
Niezwykle różnorodna tematyka
IPN ma także bogatą ofertę gier planszowych związanych z odzyskaniem przez Polskę niepodległości, jak: „Twórcy niepodleglości” czy strategiczna gra „Niepodległa”. Są oczywiście także gry „Bitwa warszawska”, czy „Obrona Lwowa” w 1920 roku, bo te przełomowe wydarzenia historyczne musiały być także opowiedziane językiem planszówek. Obrona Lwowa tworzy trylogię lotniczą z grami „111: Alarm dla Warszawy” i „303” (chodzi oczywiście o pamiętny Dywizjon). Bogato reprezentowany jest bowiem w ofercie IPN okres II wojny światowej przez gry „ORP Orzeł”, „Miś Wojtek” czy „Awans – zostań marszałkiem Polski” albo „Polskie Państwo Podziemne”.
Mamy w ofercie także aż 6 gier z serii „ZnajZnak”, gdzie porównuje się symbole historyczne na kartach (technika zbliżona do gier memo czy „Dobble”). Znajdziemy tu różnorodną tematykę „ZnajZnak Kresy”, „ZnajZnak – Pamięć” czy „ZnajZnak – Monte Cassino”. Szkoda, że niektóre gry z tej serii, jak np. ta na temat historii polskiego sportu (z lat 1918-1945) czy „ZnajZnak — Felismered?” (na temat współpracy polsko-węgierskiej), są dostępne tylko podczas szkoleń i działań edukacyjnych IPN. Podobnie jak gra, która także mnie zaciekawiła: „Giganci nauki”, ale mogą używać jej tylko nauczyciele. Wchodzi ona w skład specjalnego pakietu, razem z plakatami.
Szczególną pozycją jest także gra „Wojenna odyseja Antka Srebrnego 1939–1944”, oparta na fabule komiksów, ale uzupełniona informacjami historycznymi i ikonografią. Przewodnikami po wydarzeniach historycznych są tytułowy Antek i jego przyjaciele. Właściwie gra to cały pakiet: cztery komiksy, gra planszowa, dwustronne puzzle oraz zestaw naklejek na ubrania, prezentujący 12 naszywek noszonych przez żołnierzy SBSK, 2. Korpusu Polskiego oraz tzw. Cyrku Skalskiego.
Szkoda, że sporo produktów z oferty puzzlowej (obejmującej 6 pozycji) jest także dostępne tylko podczas zajęć w IPN, ale np. oferta dla najmłodszych „Polak Mały”już nie, jest ogólnodostępna. Zapoznaje ona już dzieci 4-8-letnie z polskimi symbolami narodowymi: flagą, herbem i słowami hymnu. Projekt „Historia w kolorach” to z kolei oferta dla najmłodszych: z memo, kolorowankami, scenariuszami itp.
W ofercie IPN znajdziemy gry i dla całej rodziny, i np. dla dwóch osób (jak „111”). Dla starszych i młodszych, jak „Miś Wojtek”. Historia tej gry jest bardzo ciekawa, ponieważ została ona wymyślona przez same dzieci w ramach specjalnego konkursu (konkretnie dwie siostry – uczennice ze szkoły podstawowej z Wrocławia), o czym rozpisywała się prasa.
To młodzież wybierała też szatę graficzną, nic dziwnego, że gra budzi bardzo pozytywne skojarzenia i znajduje ciepły odbiór. Wszystkie gry przygotowano z dużym pietyzmem historycznym dbając o takie szczegóły, jak mapy sztabowe, typowe wojskowe wyposażenie, historyczne mundury itp.
Chcesz poznać historię? – metod jest coraz więcej
Oferta planszówek IPN jest odpowiednio wyeksponowana i zaopatrzona w dodatkowe, a bardzo przydatne pomoce, jak: filmy instruktażowe, załączniki z instrukcjami gier, a nawet filmy promocyjne. Są także angielskie czy ukraińskie wersje instrukcji. Część gier (6) ma także postać on-line (Gry – Edukacja IPN). Warto szperać na stronach IPN, bo znajduje się tu także gra, która nie ma odpowiednika w planszówkach, jak „Solidarność walcząca”.
Oferta IPN obejmuje także lekcje i warsztaty, konkursy, rajdy terenowe, wystawy, multimedia, materiały edukacyjne czy szkolenia dla nauczycieli oraz coś specjalnego dla Polonii. IPN posiada bowiem oddzielny dział, który świadomie inwestuje w edukację przez zabawę (Edukacja IPN).
Nowe technologie też mogą być patriotyczne
Ten rodzaj edukacji sprawdził się do tego stopnia, że od pewnego czasu działa Olimpiada Gier Planszowych (olimpiadagier.org). Także Biuro Nowych Technologii IPN ma swoje nowe “dziecko”. To gra 3D pt. „Gra szyfrów”. To pierwszy projekt gamingowy IPN oparty o zaawansowane technologie. Działa także aplikacja w technologii VR „Szybowcowa ’87”, dostępna, podobnie jak „Gra szyfrów”, na platformie Steam. Projekt pozwala za pomocą gogli VR cofnąć się w czasie do lat 80. XX wieku i zobaczyć mieszkanie w peerelowskim bloku we Wrocławiu, które służyło za siedzibę tajnej drukarni „Solidarności Walczącej”. W bogatej ofercie IPN są także komiksy czy Archiwum Historii Mówionej, o których opowiemy innym razem.
Gdzie można nabyć planszówki patriotyczne?
Planszówki można zakupić w oddziałach i delegaturach IPN. Pewien mankament to fakt, że w sklepie internetowym IPN (ipn.poczytaj.pl) dostępne są tylko niektóre gry planszowe. Z pewnością jednak zachęca to do odwiedzenia lokalnej siedziby tej instytucji.
Po zaznajomieniu się z konkretnym tytułem planszówki na stronie działu edukacji IPN można także daną grę odszukać w popularnych salonach lub u producenta-partnera. W wypadku „Kolejki” jest to np. firma Trefl.
Aż szkoda że IPN zajmuje się tylko historią najnowszą. Tyle ciekawych wątków z historii Polski pozostaje jeszcze do „wzięcia”. Być może znalazłoby się także trochę więcej tematów bardziej typowych dla małych dziewczynek, może jakaś historia o sanitariuszce? Może zakazane piosenki? Dotychczasowa oferta IPN jest jednak bardzo bogata i, co cieszy serce, skutecznie i szeroko dociera do młodego pokolenia. Edukacja poprzez zabawę może być więc bardzo skuteczna. Czy ktoś z Państwa jeszcze pamięta, że niektórzy chcieli zlikwidować tę instytucję…? Na podstawie choćby oferty dla dzieci i młodzieży widać, jak ogromna byłaby to strata.
Przydatne strony IPN:
„Gra szyfrów” w technologii 3D, prezentacja gry na YouTubie
Dział Edukacja IPN z bogatą ofertą
Księgarnia i sklep IPN: ipn.poczytaj.pl