Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC) wydał wyrok, który odrzuca skargę dr. Jána Figela ze Słowacji dotyczącej ograniczeń prawa do publicznego kultu i ceremonii religijnych podczas pandemii COVID-19. Trybunał nie rozpatrzył meritum sprawy, uznając, że Figel nie padł osobiście ofiarą naruszenia prawa, co budzi zaniepokojenie środowisk broniących wolności wyznania.
Tło sprawy
Dr Ján Figel, były komisarz UE oraz specjalny wysłannik ds. wolności religii, zwrócił się do ETPC z wnioskiem o uznanie za nielegalne restrykcji na zgromadzenia religijne wprowadzone na Słowacji w 2020 i 2021 roku w związku z pandemią COVID-19. Władze całkowicie zakazały publicznego sprawowania nabożeństw, co zdaniem Figela było naruszeniem jego prawa do wolności religijnej chronionego przez Europejską Konwencję Praw Człowieka.
Decyzja Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
Trybunał odrzucił skargę, argumentując, że Figel nie wykazał osobistego charakteru szkody (art. 34 Konwencji) mimo że był praktykującym katolikiem regularnie uczestniczącym w nabożeństwach, które zostały zakazane. Sąd zatem nie odniósł się do kwestii, czy wprowadzone zakazy były legalne i proporcjonalne względem zagrożenia epidemicznego.
Reakcje i konsekwencje wyroku
Decyzja ETPC wywołała krytykę ze strony obrońców wolności religijnej. Organizacje takie jak ADF International i prawnicy związani z wolnością wyznania podkreślają, że orzeczenie stanowi niepokojący sygnał, sugerując, że prawo do publicznego kultu może być traktowane jako przywilej nadawany przez państwo, a nie niezbywalne prawo człowieka.
Kluczowe punkty sporu
- Prawo do wolności religijnej i kultu publicznego jest zagwarantowane przez Europejską Konwencję Praw Człowieka (art. 9).
- Państwa mogą ograniczać prawa w sytuacjach nadzwyczajnych (np. pandemia), ale takie ograniczenia muszą być proporcjonalne i uzasadnione.
- Wyrok ETPC nie rozstrzygnął, czy całkowity zakaz nabożeństw był zgodny z prawem, co pozostawia tę ważną kwestię otwartą.
- Krytycy wyroku obawiają się, że może to zezwolić państwom na arbitralne i bezkarne naruszanie wolności wyznania w przyszłości.
Podsumowanie
Wyrok ETPC podważa dotychczasowe rozumienie prawa do wolności religijnej jako nienaruszalnego prawa człowieka, traktując je raczej jako przywilej nadawany przez państwa. Inicjatywa dr. Jána Figela i wsparcie międzynarodowych organizacji wskazują na potrzebę dalszej ochrony tych praw oraz zwracają uwagę na konieczność zachowania równowagi między bezpieczeństwem publicznym a wolnością sumienia i wyznania.