W polskich szkołach ponadpodstawowych do programu nauczania „edukacji zdrowotnej” wprowadzono wskaźnik Pearla — historyczną metodę oceny skuteczności antykoncepcji, która powstała w środowisku eugenicznym i jest dziś uznawana za przestarzałą oraz niedoskonałą.
Wskaźnik Pearla – geneza i krytyka
Wskaźnik Pearla został opracowany w 1932 roku przez amerykańskiego biologa Raymonda Pearla jako narzędzie do oceny skuteczności metod zapobiegania ciąży. Wylicza się go, sprawdzając liczbę niezamierzonych poczęć wśród 100 badanych kobiet stosujących daną metodę antykoncepcji – im wyższy wskaźnik, tym mniej skuteczna jest metoda. Już w latach 60. XX wieku środowiska naukowe wskazywały na liczne ograniczenia: wskaźnik nie uwzględnia ważnych czynników takich jak zdrowie i płodność kobiety, wiek, płodność mężczyzny czy częstotliwość współżycia. Z czasem WHO oraz Amerykańskie Kolegium Położników i Ginekologów odeszły od tej metody.
Kontekst eugeniczny i poglądy Raymonda Pearla
Raymond Pearl, twórca wskaźnika, był związany z ruchem eugenicznym — ideą polegającą na poprawie gatunku ludzkiego przez selekcję genetyczną, aktywnie promowaną w pierwszych dekadach XX wieku w Stanach Zjednoczonych. Eugenicy postulowali sterylizację osób z niższych warstw społecznych oraz zakaz krzyżowania ras, co wywarło wpływ także na politykę niemieckich nazistów. Pearl w swoich pracach przekonywał, że cechy moralne i psychiczne są dziedziczne, i opowiadał się zarówno za wspieraniem rozrodu osób uznawanych za „lepsze”, jak i za ograniczaniem narodzin wśród „gorszych”.
Brak odniesienia do wartości i aktualność programu
Zgodnie z obecnym programem nauczania, lekcje na temat antykoncepcji nie uwzględniają żadnych wartości czy systemów moralnych. Nauczane są fakty w oparciu o przestarzały wskaźnik, ignorując etyczne albo religijne aspekty problematyki antykoncepcji.