Aborcja to sprawa prywatna? Wyrok ETPCz

Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPCz) wydał kontrowersyjny wyrok w sprawie A.R. przeciwko Polsce, uznając naruszenie art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, dotyczącego prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego. Sprawa dotyczyła kobiety z Krakowa, która w 15. tygodniu ciąży otrzymała diagnozę trisomii 18, czyli poważnej choroby genetycznej płodu. Z powodu prawnego zaostrzenia przepisów po wyroku polskiego Trybunału Konstytucyjnego z 22 października 2020 r., nie mogła przeprowadzić aborcji legalnie w Polsce i zdecydowała się na zabieg w Holandii. ETPCz uznał jej skargę za zasadną, choć orzekł naruszenie jedynie art. 8, nie podobnie jak art. 3 o zakazie nieludzkiego traktowania.

Trybunał argumentował, że pojęcie „życia prywatnego” jest szerokie i obejmuje także prawo do decyzji o posiadaniu lub nieposiadaniu dzieci. Odwołał się do wcześniejszych orzeczeń, m.in. w sprawach M.L. przeciwko Polsce oraz A., B. i C. przeciwko Irlandii, gdzie podobnie interpretowano zakres tego prawa w kontekście aborcji ze względu na wady rozwojowe płodu. Polski rząd z kolei reprezentował stanowisko, że art. 8 nie gwarantuje prawa do aborcji ani do konkretnych usług medycznych.

W orzeczeniu ETPCz zasądził kobiecie odszkodowanie w łącznej wysokości ponad 16 tys. euro, w tym 1495 euro za szkodę majątkową i 15 tys. euro za szkodę niemajątkową. Decyzje ETPCz podejmują Izba siedmiu sędziów lub Wielka Izba 17 sędziów, a wyroki te są zobowiązujące i muszą być respektowane przez państwa członkowskie Konwencji. Strony mają również możliwość wnioskowania o przekazanie sprawy do Wielkiej Izby w celu ponownego rozpatrzenia. Orzeczenie wywołuje pytania o granice ingerencji instytucji międzynarodowych w suwerenne decyzje państw oraz o relację między prawem do życia a prawem do wyboru w kontekście aborcji.