Kontynuujemy nasz cykl wyborczy „RODZINA GŁOSUJE” i podsumowujemy politykę prorodzinną, zajęliśmy się już sprawą demografii i wsparcia materialnego, dziś integralność i dobrostan rodziny.
Skoro rodziny już są, mają gdzie żyć i gdzie mieszkać, należałoby zadbać koniecznie o ich dobrostan – aby się dobrze miały, były mocne, szczęśliwe i trwałe. W serii „RODZINA GŁOSUJE” przedstawiamy dla Państwa nasze wyborcze rekomendacje. Przez podsumowanie dotychczasowej polityki prorodzinnej oraz porównanie programów kandydujących partii politycznych rysujemy wyborczy krajobraz. W działach: demografia, integralność i dobrostan rodziny, ochrona życia, wsparcie materiale dla rodzin, kontrrewolucja (czyli: jak zapobiegać eksperymentom społecznym na rodzinie) oraz autonomia rodziny analizujemy kolejno to, co już się wydarzyło oraz to, co wydarzyć się może.
Mocne rodziny to zdrowe psychicznie i szczęśliwe dzieci, które zakładają kolejne integralne rodziny. Niestety, co widać po przeglądzie inicjatyw i aktywności państwa polskiego, rodzina niesłusznie traktowana jest prawie wyłącznie jako sprawa prywatna. Nie, nie chodzi o to, aby państwo wtrącało się w kształt i funkcjonowanie rodzin (kwestią autonomii rodzin zajmiemy się zresztą w jednym z kolejnych odcinków), ale chodzi o strategiczne inwestowanie w rodzinę.
247,51 zł rocznie – tyle każdy z nas dopłaca do rozpadu rodzin!
Rodzina opłaca się wszystkim. Potrzebujemy tu wszyscy dokonać mentalnego przełomu. Dobitnie ujmuje to tytuł jednego z moich artykułów: „247,51 zł rocznie – tyle każdy z nas dopłaca do rozpadu rodzin!”. Koszty społeczne samych tylko rozwodów są ogromne i dalekosiężne. Raporty na świecie odnotowują wydatki ze skarbu państwa spowodowane rozpadem rodziny na poziomie od 1,38% do 6,3% ogólnych wydatków w skali roku.
Minimalny koszt rozpadu rodziny dla skarbu państwa w Polsce w 2019 roku wyniósł 5 mld 699 mln zł. To dane z raportu „Koszty rozpadu rodzin i małżeństw w Polsce”, który wydało w 2021 roku Collegium Intermarium („Wskazano tu, że należy uwzględnić koszty postępowań sądowych (rozwodowych i po rozwodzie, ale z nim powiązanych), świadczeń socjalnych i opieki społecznej (fundusz alimentacyjny, piecza zastępcza itp.), kosztów ochrony zdrowia (tak, rozwód, jako jeden z największych stresorów, powoduje wiele problemów zdrowotnych, psychicznych i fizycznych), demograficzne koszty rozpadu rodziny (dzieci, które mogłyby się tu urodzić), utracone korzyści ekonomiczne i inne”). Potrzebujemy więc przyswoić sobie wszyscy hasło „ekonomia rodziny” (wszystko na ten temat w powyższym artykule).
Spada liczba małżeństw, rośnie liczba rozwodów
Mamy niestety obecnie do czynienia z ogromnym kryzysem rodziny, nie tylko ilościowym, ale także jakościowym. Rodzina ulega gwałtownym przemianom. Liczba rozwodów w stosunku do zawartych małżeństw nigdy nie była tak wysoka. Ogromną konkurencję dla więzi rodzinnych stanowią dziś… smartfony. Rodzinne więzi nie tworzą się automatycznie same, trzeba w nie zainwestować czas i energię.
CZYTAJ TAKŻE: Siła pokoleń. Buduj międzypokoleniową wizję swojej rodziny
Organizacje prorodzinne
Ponieważ państwo polskie dopiero zaczyna swoją aktywność na arenie profilaktyki prorodzinnej, obowiązek ten od lat spoczywa na organizacjach prorodzinnych. A jak miewają się organizacje prorodzinne w Polsce? Są bardzo niedoinwestowane i funkcjonują na niższym poziomie niż ogół organizacji pozarządowych w Polsce (więcej w naszym artykule pt. Jaka jest kondycja organizacji prorodzinnych? Wciąż za mało je wspieramy).
WYZWANIE:
Poprawić liczbę, jakość i trwałość małżeństw i rodzin, podnieść poziom umiejętności wychowawczych rodziców („obcość” świata dziecka dla młodych rodziców), wzmocnić więzi w rodzinie, w tym więzi międzypokoleniowe, postawić na profilaktykę problemów rodzinnych (w tym zapobieganie rozwodom), wzmocnić organizacje prorodzinne, tworzyć dobre, prorodzinne prawo, ułatwiać prorodzinną i propatriotyczną kulturę, ułatwiać samodzielność ekonomiczną kobiet.
Reagować na bieżąco na największe wyzwania: kryzys męskości i ojcostwa, ograniczoną ilość czasu, jaki rodziny spędzają ze sobą, niskie umiejętności komunikacyjne, atomizację rodzin z powodu wewnętrznej migracji w kierunku dużych miast, spadek więzi wewnątrz rodziny i zastępowanie rodzin przez inne grupy społeczne. Wciąż potrzebna jest troska o profilaktykę uzależnień, istnieją enklawy patologii, które są niestety dziedziczone społecznie. Należy chronić ofiary przemocy domowej, w tym zwłaszcza dzieci, zadbać o najsłabszych, godne życie osób starszych, samotnych rodziców. Lista jest długa, ale zobaczmy, co udało się zrobić.
POTRZEBY I ZANIEDBANIA :
Ponieważ wyzwań i zaniedbań jest w tej dziedzinie akurat więcej niż dokonań, zaczniemy od tej drugiej listy. Wiele z poniższych punktów to niezrealizowane postulaty organizacji prorodzinnych.
- Family mainstreaming i Strategia Odbudowy Rodziny
Family mainstreaming postulowała kilka lat temu Fundacja Mamy i Taty w ramach Strategii Odbudowy Rodziny. Chcemy wydzielić ten obszar, ponieważ już spełnienie tego jednego warunku ograniczyłoby wiele patologii, w tym patologii prawnych. Chodziło o to, aby prawo ukierunkować prorodzinnie i o „rozpatrywanie każdego aktu prawnego nie tylko pod kątem skutków ekonomicznych, ale pod kątem wpływu na rodzinę” (obecnie np. na projektach ustaw są umieszczane klauzule o zgodności z prawem europejskim, dlaczego nie miałaby się tam nie znaleźć rodzina?). Poniżej wymieniamy kolejne, niezmiernie istotne elementy SOR (do pkt. 7).
- Cywilne kursy przedmałżeńskie.
- Dofinansowanie psychoterapii małżeństw.
- Kursy wychowawcze i wsparcie dla młodych rodziców.
- Obowiązkowe mediacje małżeńskie w przypadku rozwodu w rodzinach z dziećmi (obecnie dobrowolne – info) lub kursy edukacyjne dla rodziców (podczas których omawia się np. skutki rozwodu dla dzieci, zdobywa niezbędną wiedzę).
- Wzmocnienie roli harcerstwa i organizacji sportowych w wychowaniu dzieci.
- Edukacja szkolna nakierowana na budowanie relacji interpersonalnych i przedstawianie pozytywnych wzorów rodziców.
- Obowiązkowe kursy komunikacji w szkołach, fakultatywne na uczelniach wyższych.
- Wzmacnianie organizacji prorodzinnych – jak wykazało badanie APOP Instytutu „Ona i On”, odstają one i pod względem poziomu organizacyjnego i poziomu doinwestowania od innych organizacji w Polsce.
- Inwestowanie w jakość czasu spędzanego z rodziną – ogólnopolska baza wartościowej rozrywki, nowe szlaki dziedzictwa (np. na wzór izraelski, gdzie adresy parków narodowych, skansenów, parków archeologicznych i innych zebrano w jednej wyszukiwarce i wytyczono specjalne szlaki łączące dziedzictwo kulturowe, historyczne i przyrodnicze (por. artykuł: Jak nowocześnie wychowywać patriotycznie młode pokolenie?)
- Inwestowanie w formy pożytecznej rozrywki i hobby dla całych rodzin (grupy rekonstrukcyjne, obozy rodzinne, wspieranie wspólnot kościelnych).
- Wsparcie inicjatyw dla ojców oraz kursów budowania męskości.
- Mentoring rodziny – jako forma wsparcia i profilaktyki.
- Delegalizacja pornografii.
- Edukacja medialna w szkołach.
- Zakaz używania smartfonów przez dzieci co najmniej w szkołach.
- Szkolenia i certyfikacja połączona z weryfikacją sędziów rodzinnych.
- Lepsza ochrona przed samotnością i cyfrowym drenażem relacji.
- Szkolenia kompetencyjne dla rodziców wprzęgnięte w system edukacji i prawo pracy. 2 godziny opieki nad dzieckiem (na każde dziecko) z przeznaczeniem na szkolenia kompetencyjne dla rodziców; możliwość organizowania/finansowania szkoleń dla rodziców przez szkoły.
- Wzmocnienie WDŻ.
- Upowszechnienie inicjatyw prorodzinnych w szkołach (lista kodeksu dobrych praktyk na stronie rodzice100.pl).
- Upowszechnienie CUS-ów (Centrów Usług Społecznych) – na razie są w pilotażowych gminach (41 na blisko 2,5 tys. gmin w Polsce – por. dalej).
- Dalsze inwestowanie w zdrowie psychiczne.
- Zmiana terminologii, nie „przemoc w rodzinie” a „przemoc domowa”. Pisaliśmy o tym w artykule „Przemoc w rodzinie” czy „przemoc domowa”? Dlaczego polskie prawo utrwala niesłuszne stereotypy?.
- Konieczna jest większa obecność tematyki rodzinnej w mediach czy filmach oraz w kulturze.
OSIĄGNIĘCIA POLITYKI PRORODZINNEJ:
- Priorytet na rodzinę.
Dzięki programom socjalnym i wsparcia materialnego udało się dokonać pewnego przełamania mentalnego, rodzina zafunkcjonowała w przestrzeni publicznej jako społeczny priorytet. To tylko pierwszy krok, ale doceniamy go również w kontekście wzmocnienia rodzin.
- Konkurs „Po pierwsze rodzina” – czyli wreszcie środki dla organizacji prorodzinnych, ale wciąż zbyt małe.
Należy także odnotować stworzenie długo oczekiwanego, pierwszego programu rządowego finansującego programy prorodzinne. „W grudniu 2020 roku wystartował pierwszy, bardzo oczekiwany program grantowy ‘Po pierwsze rodzina’, gdzie na 350 złożonych wniosków, dotacje na łączną kwotę 8,6 mln zł otrzymało 38 organizacji” – napisałam w ankiecie APOP badającej kondycję polskich organizacji prorodzinnych. W porównaniu do skali zaniedbań i wyzwań społecznych to wciąż kropla w morzu potrzeb. W 2023 roku program miał dwa priorytety: „Kampanie” i „Kluby”. Pełna kwota dofinansowania wyniosła 17 mln zł, w tym: 10 mln na Priorytet 1. – “Kampanie” i 7 mln na Priorytet 2. – “Kluby”.
- I Zjazd Klubów Mam.
22 września 2023 r. odbył się I Zjazd Klubów Mam organizowany pod patronatem Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej. Celem klubów, dofinansowanych także w ramach programu grantowego „Po pierwsze rodzina” (patrz wyżej), a które dotychczas rozwijały się samoistnie, w większości nieformalnie jest „tworzenie sieci placówek, w których rodzice mogą wzmacniać kompetencje rodzicielskie, a lokalne społeczności uczestniczyć w inicjatywach integrujących mieszkańców na rzecz rodziny”. Więcej info na stronie: www.klubymam.pl.
- Rada Rodziny.
Choć już wcześniej były podejmowane próby zorganizowania jakiegoś rodzaju ciała złożonego z organizacji prorodzinnych przy rządzie RP, dopiero 5 grudnia 2019 roku Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Marlena Maląg powołała Radę Rodziny. Rada jest organem opiniodawczo-doradczym ministra. W skład Rady wchodzi obecnie 29 osób. Do zadań Rady należy inicjowanie i wspieranie działań na rzecz promowania kultury prorodzinnej oraz promocja tradycyjnej rodziny, opracowanie kierunków działań, których celem jest poprawa sytuacji demograficznej w Polsce i przedstawianie propozycji w tym obszarze. Rada do spraw Rodziny, Edukacji i Wychowania działa także przy Prezydencie RP.
- Aktywizacja seniorów – krok w stronę godnej starości.
Program wieloletni na rzecz osób starszych „Aktywni+” (przypada na lata 2021-2025) jest ukierunkowany nie tylko na aktywizację zawodową, ale również na zwiększenie uczestnictwa osób starszych we wszystkich dziedzinach życia społecznego, a także w aktywnych formach spędzania czasu wolnego, wspieranie niesamodzielnych osób starszych i ich otoczenia w miejscu zamieszkania, rozwijanie wolontariatu osób starszych w środowisku lokalnym czy włączenie cyfrowe, a nawet przygotowanie do starości przez wzmacnianie trwałych relacji międzypokoleniowych, kształtowanie pozytywnego wizerunku osób starszych oraz zwiększanie bezpieczeństwa seniorów. Na Program “Aktywni+” w każdym roku jego funkcjonowania rząd deklaruje obecnie 40 mln złotych.
- Polski Bon Turystyczny.
Choć bon był pokłosiem pandemii i próbą ratowania polskiej branży turystycznej, chcemy go docenić jako inwestycję we wspólny czas, który polskie rodziny mogły spędzić razem, poznając przy okazji polską kulturę. Aż się prosi, aby inicjatywa, być może w zmienionej formule, była kontynuowana, polskie zabytki nie leżą bowiem w… Chorwacji.
- „Poznaj Polskę” – wycieczki patriotyczne MEiN.
Program „Poznaj Polskę” został uruchomiony dwa lata temu, cieszy się ogromną popularnością, tak dużą, że oferta znika w ciągu kilku godzin. Pedagogika dumy zamiast pedagogiki wstydu. Chodzi o to, aby dzieci i młodzież mogły poznawać Polskę, jej piękno, kulturę, tradycję. „Z programu skorzystało 920 tys. uczniów z całej Polski, którzy wyjechali na 22 tys. wycieczek edukacyjnych. Na ten cel Ministerstwo Edukacji i Nauki w ramach czterech edycji programu przeznaczyło ponad 180 mln zł”. Obecnie jest planowane rozszerzenie w formie „Bon szkolny – Poznaj Polskę” dla wszystkich 5 mln uczniów – zapowiedział szef MEiN, Przemysław Czarnek. Budżet to już 1 mld zł.
- Asystent rodziny.
„Asystent jest przyjacielem, terapeutą, pracownikiem, to taki mój anioł stróż” – mówi jedna z podopiecznych. Chodzi o wspieranie „rodzin w bardzo trudnej sytuacji życiowej, takich na które społeczeństwo patrzy niechętnie, nie mając nadziei na ich zmianę” – dodaje.
„Celem pracy asystenta jest osiągnięcie przez rodzinę podstawowego poziomu stabilności życiowej, która umożliwi jej wychowywanie dzieci. Jego głównym zadaniem jest nie dopuścić do oddzielenia dziecka od rodziny lub umożliwić jak najszybszy powrót dziecka umieszczonego w pieczy zastępczej do rodziców” – podaje oficjalna strona Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej. Program działa od 2012 roku. Jedna osoba zajmuje się 15 rodzinami. Na koniec grudnia 2015 r. gminy zatrudniały 3816 asystentów rodziny.
- Narodowe czytanie.
Akcję „Narodowe czytanie”, w trakcie której para prezydencka czyta wiodące polskie dzieła literatury, rozpoczął w 2012 roku prezydent Bronisław Komorowski („Panem Tadeuszem”) i kontynuuje co roku prezydent Andrzej Duda. Kampania nie znaczyłaby zbyt wiele bez sprawnej promocji. Z pewnością dobre lektury pięknie podane – łączą. W 2023 roku było to „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej. O tym, jak ważne jest czytanie, przypominaliśmy w artykule „Bądź jak Iga Świątek – czyli 12 powodów dla których warto czytać książki”.
- Nowe wielkie muzea polskie.
Muzeum Powstania Warszawskiego, Muzeum II Wojny Światowej, Europejskie Centrum Solidarności, a obecnie Muzeum Historii Polski – to wielkie inwestycje, które z pewnością łączą pokolenia, kształtują pamięć historyczną i budują poczucie polskiej tożsamości i dumy narodowej (o kontrowersjach przy niektórych z nich zapominamy przy tej okazji).
Ponoć mieliśmy, zdaniem premiera Glińskiego, jeden z najniższych wskaźników muzealnych w Europie, na szczęście nadrabiamy zaległości.
- Kampania „Już jesteś?” promująca rodzicielstwo zastępcze w Polsce.
Program „Już jesteś?” realizowany przy wsparciu MRiPS przez Fundację „Edukacja z Wartościami”. Inauguracja programu miała miejsce 1 października w formie konferencji. „Konferencja otwiera cykl wydarzeń (spoty TV i radio, outdoor, książka, display, influencer marketing, social media)”.
- 4 ważne instytuty patriotyczne.
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Polska Fundacja Narodowa, Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego to rządowe instytucje, które powstały kolejno w latach: 2011, 2016, 2020. Pełnią ważną rolę kulturotwórczą i tożsamościową, także dla polskich rodzin. Zwłaszcza w połączeniu z Instytutem Pamięci Narodowej (IPN), który w kontekście rodziny należy docenić zwłaszcza za serię patriotycznych planszówek i gier, o których już pisaliśmy (artykuł: 22 planszówki (i gry) patriotyczne. IPN i bawi i edukuje).
- Rządowy Program Wsparcia Rozwoju Organizacji Harcerskich i Skautowych na lata 2018-2030.
Program grantowy w ramach Narodowego Instytutu Wolności obejmuje ścieżkę wsparcia instytucjonalnego, edukacyjnego i działań programowych, pełni funkcję dźwigni finansowej dla organizacji harcerskich w Polsce, które od dekad wychowują polską młodzież.
- Ustawa antyprzemocowa 2.0.
„Dotychczasowa ochrona ofiar (nakaz natychmiastowego opuszczenia mieszkania i zakaz zbliżania się do domu przez 14 dni) zostanie[ła] rozszerzona o 3 inne obszary – jak zakaz zbliżania się do konkretnej osoby, zakaz wstępu do określonych placówek czy ochrona przed nękaniem przez środki komunikacji elektronicznej. To niezwykle przełomowe i oczekiwane zmiany, których inicjatorem było Ministerstwo Sprawiedliwości” – pisaliśmy w naszym artykule.
- Centra Usług Społecznych.
Na razie w fazie wstępnej. Ich powstanie umożliwiła zainicjowana przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. Na razie przewidziane jest utworzenie 41 CUS-ów, głównie w małych gminach (mapa). Pełnią funkcje „pomocy społecznej, polityki rodzinnej, promocji i ochrony zdrowia, kultury, edukacji publicznej, polityki prorodzinnej, wspierania osób niepełnosprawnych łącząc podmioty i środowiska, mogą organizować kluby, kursy i szkolenia”.
OGLĄDAJ TAKŻE:
